Chris Müller spreekt op LinkedIn zijn zorgen uit over de gekte op de aanbestedingsmarkt: “Het is hard nodig om anders te gaan denken en het systeem te veranderen.” Jan Rotmans, professor in Sustainability valt hem bij: “Dit gebeurt nog anno 2022, aanbesteden op laagste prijs, dat zou strafbaar moeten worden gesteld.” 

“De Europese aanbesteding van Rijkswaterstaat voor de Zware Berging op het hoofdwegennet is afgerond, zo is te lezen op Tenderned. Ook wij hebben ingeschreven en een werkgebied gewonnen. Wij zijn met drie vestigingen in de Randstad actief om gestrande vrachtwagens en autobussen bij pech of schade te bergen. De uitvraag van deze opdracht was alleen laagste prijs en locatie. De snelst aanrijdende berger krijgt de opdracht en dit wordt bij elk incident opnieuw gemeten, berekend en gehanteerd. Er is helemaal niets op het gebied van duurzaamheid, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen of innovatie uitgevraagd.  

Een berger kan dus met een Euro 0 voertuig en laagste prijs inschrijven en de opdracht winnen. Gelukkig investeren bergers in Nederland zelf in nieuw materieel, maar ik zou graag zien dat in toekomstige bestekken duurzaamheid wél een grote rol speelt. Duurzaamheid is breder dan Co2 reductie, het gaat (meer dan ooit) om goed werkgeverschap en innovatie.  

Mooie voorbeelden van duurzaamheid om een bedrijf op te waarderen; tankt een berger HVO (biodiesel) in zijn Euro6 voertuigen, heeft hij een trede op de Co2-prestatieladder, zonnepanelen en ledverlichting, zijn bedrijfspanden voorzien van Energielabel A, innoveert de berger met alternatieve brandstoffen (zero emissie) en werken medewerkers in dienstroosters waar de werk- privébalans is geborgd? Er zijn genoeg punten waar bergers zich mee kunnen onderscheiden. Het zou mooi zijn als de overheid dit breed stimuleert. 

Rijkswaterstaat is juist erg actief en goed bezig met verduurzaming op het gebied van Grond- Weg- en Waterbouw. Rijkswaterstaat beloont bedrijven die investeren in duurzaamheid met een puntensysteem in aanbestedingen. Waarom dan ook niet in al haar inkoopbeleid? Op dit moment loopt de Europese aanbesteding voor bergingswerkzaamheden van personenvoertuigen op IM-wegen in Nederland. Helaas is ook in deze uitvraag geen enkele ruimte om onderscheidend vermogen en meerwaarde aan te tonen, de gunning is gebaseerd op laagste prijs en snelste aanrijtijd.  

Die snelle aanrijtijd lijkt leuk, bergingsbedrijven zijn in Nederland gemiddeld binnen 12 minuten ter plaatse op het hoofdwegennet, maar staan vervolgens vaak te wachten op andere hulpverleners of aannemers die de fysieke beveiliging van een incident moeten realiseren. De afhandeltijd van een incident is veel belangrijker en daar is ook veel meer winst voor de weggebruiker te behalen. Een berger weet in “zijn” werkgebied exact wat er op welk moment van de dag en bij welke weersomstandigheden nodig is om een incident zo snel en veilig mogelijk af te handelen, maar aanbestedende diensten lijken alles in papieren regels te willen vangen.  

Dit is niet realistisch, onze dienstverlening is ad hoc en zeer specialistisch, laat de specialist meer bepalen en heb vertrouwen in plaats van wantrouwen. Iedereen valt op dit moment over de koffer- en beveiligingscrisis op Schiphol, een soortgelijke uitkomst van een dienstverlening die door marktwerking is vastgelopen. Bergingsbedrijven moeten wat mij betreft ook de hand in eigen boezem steken, de race naar de bodem wordt in stand gehouden door partijen die telkens weer zeer lage prijzen onder kostprijs aanbieden om het werk maar te hebben. Uiteindelijk zijn een uitgeklede dienstverlening, slechte arbeidsomstandigheden en het uitblijven van innovatie een feit, dat kan iedereen zien aankomen.  

Het is hard nodig om anders te gaan denken en het systeem met elkaar te veranderen. Systemen die ons tijdenlang van dienst zijn geweest, maar nu niet meer functioneren. COVID-19, klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, de enorme krapte op de arbeidsmarkt en de energiecrisis, het noodzaakt allemaal tot een nieuwe manier van denken. Krampachtig blijven zeggen dat alles weer moet worden zoals het voor, bijvoorbeeld COVID-19 was geeft mij de kriebels.  

Het is juist tijd om te veranderen. Na het laatste rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties kan niemand meer wegkijken. De natuur is onze levensader. Als we die bron vernietigen, vernietigen we uiteindelijk onszelf. (Bron: Omarm de chaos van Jan Rotmans). Dit is de tijd voor kantelaars, koplopers, dwarsliggers en friskijkers! Ik probeer zoveel mogelijk invloed uit te oefenen op gebieden waar ik het verschil kan maken en ik hoop dat velen dit met mij zullen doen.  

Fijne zomer gewenst!